كلمه «اذلّة» یا به معنى كمبود نیروى انسانى مؤمنان در بدر است و یا به معناى كمبود ساز و برگ جنگى و تداركات است. یادآورى كمبودها در بدر، اشاره به توانمندى آنان در مقایسه با جنگ اُحد است.
در سه آیه قبل خواندیم كه صبر و تقوا، انسان را بیمه مى‌كند و در این آیه نمونه عملى آن را مجاهدان بدر معرفى مى‌كند. در آیه‌ى قبل نیز سخن از توكّل بود و مجاهدان بدر نمونه عملى توكّل هستند. این آیه خطاب به مسلمانان مى‌فرماید: شما كه در بدر نصرت خدا را دیدید، چرا در اُحد به فكر سستى افتادید؟!

و (بیاد آور) هنگامى كه به مؤمنان مى‌گفتى: آیا شما را كفایت نمى‌كند كه پروردگارتان شما را به سه هزار فرشته‌ى فرود آمده یارى كند؟

در آیه‌ى قبل، سخن از نزول سه هزار فرشته‌ى امدادرسان بود و در این آیه، سخن از پنج هزار فرشته‌ى مخصوص، و این در صورتِ صبر و تقواى رزمندگان است.
ذكر تعداد فرشتگان، نشان مى‌دهد كه قدرت آنان محدود است. همان گونه كه از كلمه‌ى «مُنزَلین» فهمیده مى‌شود كه فرشتگان تحت امر خدا هستند و از پیش خود كارى انجام نمى‌دهند. و از كلمه «مُسَوّمِین» استفاده مى‌شود كه فرشتگان امدادى، نیروهاى ویژه‌اى هستند. در صحیفه‌ى سجّادیه، امام زین‌العابدین‌علیه السلام در سلام خود به فرشتگان، براى هر دسته از فرشتگان، مأموریّت خاصّى را بیان مى‌كند.

و خداوند این (نزول فرشتگان) را جز مژده و بشارتى براى شما قرار نداد، تا دلهاى شما بدان آرام گیرد و (بدانید كه) هیچ پیروزیى نیست مگر از جانب خداوند عزیز و حكیم.

آرامش و امید، نیاز رزمندگان در جبهه‌هاست. «بُشرى لكم و لتطمئنّ»
تمام مقدّمات مادّى، علمى، روانى و انسانى، بدون اراده‌ى خداوند كارى از پیش نمى‌برند. «و ما النّصر الاّ من عنداللّه»

قدرت خداوند همراه با حكمت اوست. لذا ممكن است در مواردى به دلایل خاصّى مسلمانان نیز شكست بخورند. «اللّه العزیز الحكیم»

لِيَقۡطَعَ طَرَفًا مِّـنَ ٱلَّـذِيـنَ كَـفَـرُوٓاْ أَوۡ يَكۡبِتَهُمۡ فَيَنقَلِبُواْ خَآئِبِينَ
127
تفسیر نور
(امدادهاى الهى براى آن بود) تا بعضى از كفّار را ریشه كن كند یا ناكام و ذلیلشان گرداند كه ناامید برگردند.
نکته‌ها
كلمه‌ى «طَرف» به معناى انتهاى یك چیز است، نه گوشه‌ى آن. بنابراین آیه مى‌فرماید: امدادهاى غیبى ما براى آن است كه ریشه‌ى بعضى از كفّار قطع شود. البتّه بعضى مفسّران، «طَرف» را به معناى اَشراف گرفته‌اند. یعنى هدف جنگ بدر، نابودى اَشراف كفّار بود. نظیر آیه‌ى «فقاتلوا ائمّة الكفر»
ناامیدى بر دو گونه است؛ اگر كسى از اوّل ناامید باشد مى‌گویند: «یأس» دارد، ولى اگر بعد از امیدوارى، ناامید شود مى‌گویند: «خائب» است.

جنگ در اسلام، گاه دفاعى است و براى خنثى كردن تهاجم دشمن و گاه ابتدایى و آغازگرانه است.

پیام‌ها
سران كفر، یا باید به كلّى ریشه‌كن شوند و یا خوار و ذلیل و مأیوس گردند. با برخوردهاى ضعیف و موسمى و موضعى كه به ریشه‌ى كفر لطمه نمى‌زند، دل خوش نباشید. «لیقطع طرفاً من الّذین كفروا»
وحدت و قدرت و سیاست و مدیریّت مسلمانان، باید به نوعى باشد كه دشمن به ناامیدى كشیده شود. «فینقلبوا خائبین»

هیچ امرى (از هدایت یا كیفر مردم) در اختیار تو نیست. (تنها خداوند است كه) یا لطف خود را بر آنها برمى‌گرداند یا عذابشان مى‌كند، زیرا آنان ستمكارند.
نکته‌ها
وقتى رهبرى امّت صداقت كامل دارد، اینگونه عمل مى‌كند كه حتّى آیاتى را كه از او سلب مسئولیّت مى‌كند، با كمال صداقت و شهامت براى مردم باز مى‌خواند، كه خداوند فرمود: تو كاره‌اى نیستى. در تفاسیر شیعه و سنّى مى‌خوانیم كه در جنگ اُحد هنگامى كه دندان پیامبر شكست و خون جارى شد، حضرت فرمود: چگونه این مردم رستگار خواهند شد؟ آیه نازل شد كه تو مسئول رستگارى مردم نیستى، ممكن است در آینده مورد عفو قرار بگیرند و ممكن است به حال خود رها شده و مجازات شوند.
پیام‌ها
عفو یا عذاب بدست خداوند است. شفاعتِ اولیا هم بدون اذن او صورت نمى‌گیرد و هرگز پیامبران از پیش خود در برابر خداوند استقلالى ندارند. «لیس لك من الامر شى‌ء»
راه توبه حتّى براى فراریان از جبهه حقّ و یا كفّارى كه بزرگ‌ترین صدمه را به مسلمانان زده‌اند، بسته نیست. «او یتوب علیهم»

عذاب مردم بخاطر ظلم و ستم خودشان است. «یعذّبهم فانّهم ظالمون»

وآنچه در آسمان‌ها و آنچه در زمین است، از آنِ اوست. او (طبق حكمت خود) هركس را بخواهد مى‌بخشد و هركس را بخواهد عذاب مى‌كند و خداوند بخشنده‌ى مهربان است.
نکته‌ها
این آیه تأكیدى بر آیه قبل است كه مجازات یا عفو، تنها به دست خداوند است. زیرا آفرینش و حاكمیّت تمام هستى در دست اوست. جالب اینكه در آیه، افرادِ مورد قهر یا لطف معیّن نمى‌شوند، تا غرور یا یأس براى كسى پیدا نشود و همه در حالت خوف و رجا باشند. ناگفته پیداست كه عفو یا عذاب، براساس حكمت الهى و وابسته به زمینه‌هایى است كه انسان در خود و یا جامعه بوجود مى‌آورد.
پیام‌ها
حقّ عفو یا كیفر، تنها بدست كسى است كه حاكمیّت آسمان‌ها و زمین براى اوست. «للّه ما فى السموات... یغفر... ویعذّب»
در نظام الهى، اصل برعفو ومغفرت است. «یغفر» بر «یعذّب» مقدّم شده است

اى كسانى كه ایمان آورده‌اید! ربا (و بهره‌ى پول) را با افزودن‌هاى مكرّر نخورید، از خدا پروا كنید تا شاید رستگار شوید.
نکته‌ها
این آیه همراه با هشت آیه‌ى بعد، در میان آیات جنگ اُحد قرار گرفته است. شاید این امر به این جهت باشد كه مسائل اخلاقى و اقتصادى، در یك نظام دفاعى مؤثّر است. جامعه‌اى كه افرادش اهل اخلاص و ایثار، و سبقت در كارهاى خیر، و اطاعت از رهبر باشند، در جنگ هم موفّق خواهند بود، ولى جامعه‌ى پول پرست و بخیل و نافرمان و مصرّ بر ارتكاب گناه، یقیناً شكست خواهد خورد.
آیات تحریم ربا، در چند مرحله و به صورت تدریجى نازل شده است. گام اوّل، انتقاد از رباخوارى یهود بود: «و اخذهم الرّبا وقد نهوا عنه»146 گام دوّم این آیه است كه منع از رباى چندین برابر مى‌كند و در گام سوّم، اسلام حتّى یك درهم ربا را تحریم و به منزله‌ى جنگ با خدا معرّفى كرده است.

پیام‌ها
ایمان، زیر بناى عمل به دستورات است. «یا ایّها الّذین آمنوا لاتاكلوا الرّبا»
قبل از تحریم ربا، نمونه‌هاى زشت وبرجسته آن تحریم شد. «اضعافاً مضاعفة»

رعایت تقوى در مسائل اقتصادى بشدّت لازم است. «لا تأكلوا الربا... اتقوا اللّه»

رستگارى با رباخوارى بدست نمى‌آید، بلكه با تقوا حاصل مى‌شود. «لا تأكلوا الربا... واتّقوا اللّه لعلكم تفلحون»

رباخوار، نه در دنیا رستگار است، (به خاطر تشدید اختلافات طبقاتى كه منجر به تفرقه و كینه‌ى محرومان و انفجار آنها مى‌شود) و نه در آخرت. (به خاطر گرفتارى به قهر خداوند). «لا تأكلوا الربا... لعلّكم تفلحون»

و از آتشى كه براى كافران آماده شده است. بپرهیزید.
پیام‌ها
رباخوارى یك نوع كفر است. «لا تأكلوا الربا... اعدّت للكافرین»
مسلمان رباخوار، همان عذابى را مى‌بیند كه براى كافر فراهم شده است. «اعدّت للكافرین»

دوزخ، براى كافران فراهم شده و اگر مسلمانانى گرفتار آن شوند، بخاطر تشابه عملى آنان با كفّار است. «اعدّت للكافرین»

دوزخ هم اكنون موجود است. «اعدّت للكافرین» همانگونه كه بهشت براى نیكوكاران آماده است. «و أزلفت الجنّة للمتّقین»

خدا و رسول را اطاعت كنید، شاید مورد رحمت قرار گیرید.
نکته‌ها
دلیل شكست مسلمانان در جنگ اُحد، نافرمانى از دستور رسول اكرم صلى الله علیه وآله بود. زیرا آن حضرت فرموده بود كه منطقه حفاظتى واقع در میان درّه‌هاى كوه احد را رها نكنند، ولى دسته محافظان بخاطر طمع ورزى و جمع آورى غنائم جنگى بر خلاف دستور، منطقه را رها كردند و دشمن از همان منطقه به مسلمانان ضربه زد.
پیام‌ها
دستورات و فرامینِ حكومتى پیامبر صلى الله علیه وآله، همچون فرمان خدا واجب الاطاعة است. «واطیعوا اللّه و الرسول»
رباخوارى، عصیان وطغیان در برابر خدا و رسول است. «لاتاكلوا الربا... واطیعوا اللّه و الرسول»

كسى كه بخاطر اطاعت از فرمان خدا و رسول، دست از رباخوارى بر دارد و به مردم رحم كند، مورد رحمت قرار خواهد گرفت. «اطیعوا... تُرحمون»

پیروى از خدا و رسول، رمز نجات از دوزخ است. «اتّقوا النار... واطیعوا اللّه و الرسول»

نتیجه‌ى پیروى از خدا و رسول، به خود انسان برمى گردد، نه به خدا و رسول. «لعلّكم تُرحمون»

اطاعت از خدا، بى‌پاداش نیست، بلكه وسیله و بستر دریافت رحمت اوست. «اطیعوا... لعلكم تُرحمون»